معاونت پژوهش و فنّاوری دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار
مجلات داخلی
در حالت کلی در ایران سه نوع مجله داریم که اعتبار و درجه علمی آن‌ها از سوی یکی از سه ارگان وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، و حوزۀ علمیه تعیین میشود و به ترتیب اعتبار عبارتند از:
مجلات علمی- پژوهشی:
هر تولیدی که به دنبال جستجوی حقایق و برای کشف بخشی از معارف و نشر آن در میان مردمو به قصد حل مشکلی یا بیان اندیشهای در موضوعی از موضوعهای علمی، از طریق مطالعهای نظام مند، برای یافتنروابط اجتماعی میان پدیدههای طبیعی بهدست آید و از دو خصلت اصالت و ابداع برخوردار باشد و نتایج آن‌ها به کاربردها، روش‌ها، و مفاهیم و مشاهدات جدید در زمینه علمی با هدف پیشبرد مرزهای علمی و فن‌آوری منجر گردد، علمی-پژوهشی قلمداد میشود. در واقع هدف اصلی مقالۀ علمی-پژوهشی ایجاد یک استدلال است. یکی ازبخشهای چنین مقاله‌ای مرور ادبیات است. در یک مقالۀ علمی-پژوهشی، ادبیات به‌عنوان اساس و بنیان کار ارائه میشود و بینش جدیدی را که پژوهشگر به دنبال ایجاد آن است، پشتیبانی می‌کند. مخاطبین اصلی اینگونه مجلات پژوهشی، اساتید دانشگاه‌ها، دانشجویان دوره‌های دکتری و کارشناسی‌ارشد، و پژوهشگران شاغل در مراکز علمی، تحقیقاتی، و تولیدی هستند.
مجلات علمی-ترویجی:
یک مقالۀ علمی ترویجی یا مرور ادبیات، اطلاعات منتشرشده در حوزۀ یک موضوع بخصوص دریک محدوده زمانی را مورد بحث و بررسی قرار میدهد. مقالۀ علمی ترویجی (مرور ادبیات) میتواند خلاصه‌ای از مقالات و منابع موجود باشد، اما معمولاً سازماندهی خاص خود را دارد و خلاصه و استنتاج‌ها را ترکیب می‌کند و اطلاعات را در ساختاری نو ارائه میدهد. مقالۀ علمی-ترویجی میتواند تفسیری جدید از مقالات و کارهای قبلی ارائه دهد یا اطلاعاتی جدید را با تفاسیر قبلی در هم آمیزد، یا سیر جریان پیشرفت فکری حوزۀ مورد بحث و مباحثات مربوط به آن را ترسیم کند. مقالۀ علمی-ترویجی بسته به موقعیت ممکن است مقالات و منابع را مورد ارزیابی قرار دهد و مناسب‌ترین و مربوط‌ترین منابع را به خواننده پیشنهاد کند. این مقالات بر پایۀ جابهجایی، تلفیق، و ترکیب دانش موجود تهیه می‌شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مسالهای کمک مینمایند. از این گونه مقالات می‌توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمهای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمی در بین مقالات، در این مقالههای تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند؛ اما هدف یک مقالۀ علمی-ترویجی خلاصه کردن و استنتاج مباحث و ایده‌های دیگران است، بدون اینکه پژوهشگر چیز جدیدی به آن اضافه کند. اینگونه مجلات دستاوردهای علمی، فنی و حرفه‌ای آموزنده و جالب را به زبانی ساده برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، دانش‌آموزان سال‌های بالای دبیرستان‌ها، صنعتگران، مخترعین، مبتکرین، و افراد دارای تحصیلات غیرکلاسیک ارائه می‌دهند.
مجلات علمی-تخصصی:
این مجلات معمولاً وابسته به برخی سازمان‌ها و نهادهای خاص بوده و مباحث تخصصی در یک زمینه را مطرح می‌کنند و نویسندگان مختلف می‌توانند مطالب خود را برای این مجلات ارسال کنند. نکته قابل توجه در مورد این نوع مجلات این است که این مجلات معمولاً هیچگونه امتیاز و مجوز علمی را از ارگان‌های زیربط مانند وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، و یا حوزۀ علمیه دریافت نکردهاند و صرفاً بهمنظوراطلاع‌رسانی و بالا بردن آگاهی‌های قشر خاصی از افراد جامعه در زمینه‌های تخصصی به چاپ مطالب می‌پردازند. مانند مجله علمی-تخصصی رشد که وابسته به وزارت آموزش و پرورش بوده و به فعالیت در زمینۀ مباحث آموزشیمیپردازد.
همایش‌ها و کنفرانس‌ها:
همایش‌ها و کنفرانس‌های علمی-پژوهشی، از نظر سطح برگزاری در سطوح مختلف منطقه‌ای، ملی، بین‌المللی و دانشجویی برگزار می‌شوند. برای اینکه کنفرانس در هر یک از رده‌های فوق قرار بگیرد، باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد.
از نظر تعریف عمومی می‌توان گفت که همایش، گردهمایی است رسمی، متشکل از متخصصین و افراد با تجربه که در آن ضمن طرح تازه‌های علمی، نتایج تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در موضوع علمی مشخص به‌صورت ارائه مقاله، سخنرانی و پوستر برگزار می‌گردد و نتایج و دستاوردهای کنفرانس، به‌صورت عمومی و رسمی منتشر گردد. کنگره دارای سخنرانان متعدد بوده و به‌صورت دوره ای از یک تا پنج سال یک‌بار تکرار می‌گردد. طول مدت کنگره معمولاً سه روز یا بیشتر می‌باشد. برای برگزاری هر کنگره تشکیل تعدادی کمیتۀ تخصصی ضرورت دارد.
از نظر نام‌گذاری از واژه‌های متعددی مانند کنفرانس، همایش، گردهمایی، سمینار، کنگره، و سمپوزیوم استفاده میشود که از نظر فنی و اجرایی در حال حاضر در کشور ایران هیچ تفاوتی در این عناوین وجود ندارد و تعریف دقیق و مشخصی برای این واژه‌ها انجام نپذیرفته است. لذا از نظر برگزاری، به‌صورت مشخص و صریح می‌توان گفت که هیچ تفاوتی بین انتخاب واژه‌ها و عبارات فوق وجود ندارد و استفاده از عنوان کنگره، نشان‌دهندۀ بزرگ‌تر بودن یا کوچک‌تر بودن و یا سطح اعتبار نیست. در پایگاه مرجع برگزاری کنفرانس‌ها نیز، از کلیه عبارات فوق برای اشاره به یک جمع علمی استفاده میشود.
همایش‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی:
مصادیق عینی بین‌المللی شدن یک کنفرانس عبارتند از:
۱- محورهای کنفرانس صرفاً متمرکز بر معضلات داخلی نباشد.
۲- انجمن‌ها و تشکل‌های بین‌المللی، کنفرانس را همراهی کرده باشند.
۳- درصدی از مقالات از خارج از کشور ارسال شده باشد.
۴- زبان رسمی کنفرانس، انگلیسی باشد.
۵- کتاب مجموعه مقالات، انگلیسی باشد.
۶- مستندات تبلیغاتی انگلیسی هم‌ارز مستندات تبلیغاتی فارسی باشد.
۷- در نشریات معتبر بین‌المللی آگهی کنفرانس درج گردد.
۸- کارگاه‌های آموزشی توسط متخصصان غیرداخلی ارائه گردد.
۹- کنفرانس، شرکت‌کنندۀ غیر ایرانی داشته باشد
۱۰- عنوان کنفرانس در وب سایت‌ها و دایرکتوری‌های بین‌المللی قرار گیرد.
۱۱- کنفرانس، حامیان رسانه‌ای بین‌المللی هم داشته باشد.
۱۲- کنفرانس، داوران بین‌المللی هم داشته باشد.
۱۳- وب‌سایت کنفرانس هم بخش فارسی و هم انگلیسی داشته باشد.
همایش‌ها و کنفرانس‌های ملی:
کنفرانس‌هایی که از نظر علمی و دریافت مقالات یا شرکت‌کنندگان جنبۀ کشوری داشته و برگزارکنندگان آن حداقل در سطح منطقه‌ای فعالیت نموده و یا نتایج آن در سطح ملی قابل ارائه شده باشد، ملی خواهد بود.
نکته قابل ذکر این است که ارزش و اعتبار همایش‌های بین‌المللی بیشتر از همایش‌های ملی است.
اکنون پس از بررسی اجمالی ایندکس‌های معتبر بین‌المللی، لازم است تا با ارزش و اعتبار این ایندکسها در ایران آشناشویم، که ما در این قسمت ایندکسها را از بهترین به بدترین، به چهار سطح A+ و A و B و C تقسیم بندی میکنیم.
